Αποτελεί βαθύτατη πεποίθησή μου ότι οι άνθρωποι τον περισσότερο καιρό λειτουργούν πάρα πολύ ορθολογικά.
Απλώς:
α) Οι περισσότεροι σκέφτονται ορθολογικά με λάθος ή ελλιπείς κανόνες.
β) Οι περισσότεροι σκέφτονται ορθολογικά με λάθος ή ελλιπή δεδομένα.
γ) Τα δεδομένα και τα συμπεράσματα δεν ποσοτικοποιούνται εύκολα.
Το κακό με τον ορθολογισμό όπως τον αντιλαμβανόμαστε τώρα, είναι ότι για να δουλέψει απαιτεί:
α) Σωστούς και πλήρεις κανόνες.
β) Σωστά και πλήρη δεδομένα.
γ) Σωστή ποσοτικοποίηση των δεδομένων και των συμπερασμάτων.
Π.χ. ο μηχανάκιας που με έβρισε τις προάλλες (φταίγαμε και οι δύο, εγώ ελαφρώς λιγότερο[*]), σκεφτόταν ορθολογικά: "θα τον βρίσω για να μην το ξανακάνει. Και η ικανοποίηση που θα νοιώσω με το βρισίδι θα επανορθώσει για το σοκ που έπαθα".
Κι εγώ, ορθολογικά σκεφτόμενος, τον άφησα να με βρίσει γιατί κατάλαβα ότι έπρεπε να ξεσπάσει. Όταν όμως με ξαναβρήκε πενήντα μέτρα μετά και άρχισε πάλι να με βρίζει, η λογική του τον οδήγησε σε πολύ λάθος συμπεράσματα.
Το λάθος του έγκειτο στα ελλιπή δεδομένα για το χαρακτήρα μου: στιγμιαία αισθάνθηκα μία πραγματικά ακατανίκητη παρόρμηση να κάνω 5 μοίρες αριστερά το τιμόνι και να τον αφήσω ανάπηρο ή νεκρό. Απλώς ορθολογικά σκεπτόμενος, συμπέρανα ότι η προσωρινή ικανοποίηση από το θέαμα της φάτσας του όταν θα καρφωνόταν στα κάγκελα του διαζώματος, αποκλείεται να αντιστάθμιζε 25 χρόνια φυλακή και μερικές δεκάδες εκατομμύρια σε αποζημιώσεις. Επίσης, συνεχίζοντας να σκέφτομαι ορθολογικά, του έδωσα μάξιμουμ 3 χρόνια ζωής με το οδηγητικό ταμπεραμέντο που κουβαλάει, οπότε why fuckin bother? Ομολογώ ότι δε σκέφτηκα το θέμα καθόλου από την ηθική του πλευρά, πράγμα που αποδεικνύει τα ελλιπή δεδομένα που λέγαμε.
Η συμπεριφορά του καθενός μας (που περιγράφεται από χιλιάδες παραμέτρους και άρα κινείται σε ένα χώρο Ν διαστάσεων με Ν>>1000) καθορίζεται επίσης από χιλιάδες παραμέτρους του περιβάλλοντός μας, με μόνο ελάχιστες από τις παραμέτρους να ποσοτικοποιούνται εύκολα. Διαρκώς προσπαθούμε να βελτιώσουμε τη θέση μας στο Ν-διάστατο χώρο της κατάστασής μας, παίζοντας από λίγο έως περισσότερο συνειδητά με τις παραμέτρους του περιβάλλοντος[$]. Το γεγονός ότι η εσωτερική μας κατάσταση επηρεάζει τη μεταβολή του εαυτού της[+], κάθε άλλο παρά απλοποιεί τα πράγματα. Α! Και να προσθέσουμε ότι σπανιότατα παίρνουμε σωστές αποφάσεις, ειδικά όταν λειτουργούμε συναισθηματικά (δηλαδή ασχολούμαστε με εκείνες τις παραμέτρους που δεν ποσοτικοποιούνται εύκολα).
bottom line: οι άνθρωποι μοντελοποιούνται μεν ως autonomous agents (δηλαδή οντότητες κινούμενες σε ένα χώρο με δυνατότητα αυτόνομων αποφάσεων για την κίνησή τους). Αλλά πρόκειται για τερατωδώς χαοτικό χώρο και για τερατωδώς χαοτικούς autonomous agents. Όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο, κοροϊδεύει τον εαυτό του.
[*] Ωραία, είχα χωθεί στη λεωφόρο, είχε προτεραιότητα. Αυτό είναι το 1/3 της αλήθειας. Το άλλο 1/3 ήταν ότι δεν τον είχα δει γιατί προσπερνούσε με 80 από δεξιά τα αυτοκίνητα που με είχαν αφήσει να χωθώ και το άλλο 1/3 ότι ενώ αυτός με είχε δει από 100 μέτρα απόσταση, αντί να φρενάρει προτίμησε να επιταχύνει και να κορνάρει λες και θα έκανα όπισθεν να ξαναχωθώ στο στενάκι και να τρακάρω τον από πίσω που (φυσικά) είχε χωθεί κι αυτός πίσω μου.
[$] Στρίβω το τιμόνι αριστερά: ο μηχανάκιας τα τίναξε. Στρίβω το τιμόνι δεξιά: ο μηχανάκιας παύει να με απασχολεί.
[+] Αν ας πούμε ακολουθήσω την παρόρμηση "στρίψε το τιμόνι" αμέσως θα ακολουθήσουν οι καταστάσεις "Ωχ! Τι έκανα ο μαλάκας!" και "Λυπάμαι πολύ".
10 σχόλια:
"είχε προτεραιότητα"
End of discussion.
Όχι Σάκη, καθόλου end of discussion.
Αν δε φαίνεσαι τι πάει να πει "έχεις προτεραιότητα"; Συγκεκριμένα αν δε φαίνεσαι επειδή προσπερνάς από δεξιά με 80χλμ σε κατοικημένη περιοχή κάποιον που έχει παραχωρήσει την προτεραιότητά του τι πάει να πει "έχεις προτεραιότητα"; Αν ο άλλος έχει ήδη μπει στο δρόμο, τι πάει να πει "έχεις προτεραιότητα";
Δηλαδή την επόμενη φορά που θα δω πεζό να περνάει τη Μεσογείων και δεν είναι σε διάβαση, έχω δικαίωμα να τον πατήσω γιατί έχω προτεραιότητα; End of discussion θα πω στους συγγενείς; Πίστεψέ με, θα ήθελα να ήταν έτσι.
Είχα κάποτε ένα φίλο που όταν κάποιος παραβίαζε στοπ στην πορεία του, αυτός γκάζωνε. Η λογική του ήταν "έχω προτεραιότητα, με πληρώνει". Πρακτικά ο άλλος τρόμαζε και ολοκλήρωνε την παράβαση ακόμα πιο βιαστικά.
Είχα εκνευριστεί τόσο πολύ που ρώτησα δικηγόρο: η απάντηση είναι ότι αν είχες εύλογο χρόνο να αντιδράσεις σε παραβίαση προτεραιότητας, δε σε δικαιώνει κανένα δικαστήριο.
Να σημειώσω ότι δεν πρέπει να εκληφθεί ως αντι-μηχανακική η τοποθέτησή μου. Έχω 150.000 χλμ στην πλάτη μου με μηχανή. Τους προσέχω πάρα πολύ όταν είμαι με αυτοκίνητο. Για να λέω ότι έφταιγε περισσότερο, σημαίνει έφταιγε περισσότερο.
Οι δρόμοι είναι μια ζούγκλα μου με κάνει να θέλω να γυρίσω σπίτι μου.
Τα ένστικτα των οδηγών είναι τόσο μηδαμινά κουλαντρισμένα που δεν μπορεί παρά στην τελική να σε καταβάλει μια αίσθηση απέραντης ερήμωσης,μια απογοήτευση.Έτσι το βλέπω εγώ, ομολογώ πως με σοκάρει, θέλω να πιστεύω ότι αυτό που σημβαίνει στο δρόμο δε δυιλίζεται λογικά, είναι απλά μη ελεγχόμενα πάθη που τα κάνουν όλα μπάχαλο.
Δηλώνω και πάλι σοκαρισμένη...
υ.γ.:...και τρακαρισμένη._
Συνειδητοποίησα ότι το ορθολογικά πρέπει να μπει σε εισαγωγικά. Εννοούσα ένα οποιοδήποτε σύνολο κανόνων (οσοδήποτε κουκουρούκου) με το οποίο καταλήγουμε από δεδομένα -ή μάλλον ερεθίσματα- σε συμπεράσματα -ή μάλλον αντιδράσεις.
Εγώ δεν το φιλοσοφώ τόσο πολύ! Συνήθως προσπαθώ να είμαι ήρεμος και προσεκτικός όταν κάποιος κάνει ένα λάθος (ή αν κάνω εγώ). Η ηρεμία μου και η προσεκτικότητά μου είναι αντιστρόφως ανάλογα με τα χιλιόμετρα που διανύω ανά ημέρα, επομένως αν είναι απόγευμα και έχω κάνει καμιά 150αριά χιλιόμετρα μέσα κι έξω από την Αθήνα ξεχνάω τους καλούς μου τρόπους.
-----
Και τώρα οι θεωρητικές μου σαχλαμάρες: παρά το ότι όλοι οι άνθρωποι επικαλούμαστε τη λογική έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αφενός είναι πολύ κουραστική και αφετέρου δύσκολη στην απόδειξη και μάλλον δεν πρέπει να γενικεύω τη "λογική" μου και στους άλλους γιατί είναι εγωκεντρισμός, φασισμός και δε με οδηγεί πουθενά.
H μοντελοποίηση δεν αποτελεί εξήγηση του γιατί συμπεριφερόμαστε με κάποιον τρόπο αλλά ένα σύστημα πρόβλεψης. Εξήγηση θα αποτελούσε κάτι που θα είχε σαν βάση το σύστημα που λέγεται εγκέφαλο και αισθήσεις.
Η μοντελοποίηση που λέμε λογική είναι ένα απλό και μικρό (τεχνητό?) σύστημα που επιχειρεί προβλέψεις για την συμπεριφορά ενός πολύ πιο πολύπλοκου και μεγαλύτερου συστήματος που είναι ο άνθρωπος και το περιβάλλον του.
Το σύστημα αυτό είναι, όπως λένε στην κυβερνητική, ένα very large system που δεν μπορεί να παρατηρηθεί ή να ελεγχθεί στην ολότητα του. Επίσης είναι αυτό που λένε Complex System, από την μη-γραμμική δυναμική. Αν και έχουμε ακόμα δρόμο για την κατανόηση αυτών των φαινομένων νομίζω ότι μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι εξηγήσεις θα απέχουν από τις κλασσικές και, συγκεκριμένα για τον άνθρωπο, από την υπόθεση της λογικής συμπεριφοράς (που και πάλι, δεν αποτελεί εξήγηση).
Μπράβο Kouk, παίρνω πίσω το "με απογοήτευσες"!
“Αποτελεί βαθύτατη πεποίθησή μου ότι οι άνθρωποι τον περισσότερο καιρό λειτουργούν πάρα πολύ ορθολογικά.”
Εγώ πάλι γιατί τον τελευταίο καιρό βιώνω και εξαιτίας αυτού αρχίζω να συνάγω το αντίθετο συμπέρασμα? Ότι δηλαδή ο κόσμος γενικά λειτουργεί με βάση το συναίσθημα και τη λογική του παραλόγου. Εξάλλου, με το να λες ότι:
α) Οι περισσότεροι σκέφτονται ορθολογικά με λάθος ή ελλιπείς κανόνες.
β) Οι περισσότεροι σκέφτονται ορθολογικά με λάθος ή ελλιπή δεδομένα.
γ) Τα δεδομένα και τα συμπεράσματα δεν ποσοτικοποιούνται εύκολα.
Ουσιαστικά υποδεικνύεις ότι οι άνθρωποι τελικώς σκέφτονται εντελώς ανορθολογικά και δη παράλογα. Και υποθέτω ότι περιγράφεις με άλλα λόγια (εν γνώσει σου ) την εξαγωγή εσφαλμένων συμπερασμάτων είτε εκκινώντας με αληθή δεδομένα/προϋποθέσεις αλλά ακολουθώντας σωστή/αληθή επεξεργασία, είτε εκκινώντας από εσφαλμένα δεδομένα/προϋποθέσεις αλλά αληθή/σωστή διαδικασία/επεξεργασία
Προϋπόθεση-> Επεξεργασία-> Αποτέλεσμα
1 False-> True-> False β)
3 True False False α)
Ή κάτι τέτοιο τελοσπάντων
Και επιπλέον
False-> True-> True
Που είναι και από τα πιο διαδεδομένα λογικά ολισθήματα κοινών και μη ανθρώπων
J95, πότε είπες "με απογοήτευσες" για να το πάρεις πίσω; (μήπως έχω χάσει κάποιο post?)
Όσον αφορά την προτεραιότητα έχεις δίκιο. Δυστυχώς όπως αναφέρει ο lemmycaution και όπως μπορώ να πιστοποιήσω και εγώ ως αθηναίος ποδηλάτης, οι έλληνες οδηγοί δρουν υπό την ψυχολογία του "ο δρόμος μου ανήκει". Μπορεί κανείς να επικαλεστεί όλο τον ΚΟΚ και όλες τις δικαστικές αποφάσεις, αλλά το κίνητρο του είναι ένα, να αισθάνεται ότι του ανήκει ο δρόμος. Έτσι εξηγείται πιστεύω και η συμπεριφορά του φίλου σου που γκάζωνε όταν παραβίαζαν τα στοπ, αλλά και άλλων πολλών που πιθανώς δεν νοιάζονται καθόλου για τον ΚΟΚ.
Hello. I just wanted to give a quick greeting and tell you I enjoyed reading your material.
Δημοσίευση σχολίου