Εθνοφθόρες σκέψεις

(Ξανα)διάβασα στο Μπαμπινιώτη (σχόλιο στο λήμμα έθνος) ότι ο Κουμανούδης (ένας λεξικογράφος του 1900) σχολίασε για τα σύνθετα και παράγωγα της λέξης "έθνος" ότι ενώ σε όλα τα λεξικά της αρχαίας υπάρχουν δεκατρείς, στη δικιά του "Συναγωγή Νέων Λέξεων" βρέθηκαν εκατόν είκοσι εννέα (χώρια μερικές από τις αρχαίες που χρησιμοποιούνται ακόμα).

Το γεγονός μου κίνησε την περιέργεια και, οπλισμένος με το Μπαμπινιώτη και το Liddell-Scott αποφάσισα να δω τι παίζει. Στην αρχή σκέφτηκα ότι ο Κουμανούδης έλεγε κοτσάνες, γιατί στο Μπαμπινιώτη έβρισκα γύρω στα σαρανταπέντε και στο Liddell-Scott έξι. Μετά συνειδητοποίησα ότι στα σύνθετα το "έθνος" δεν είναι ανάγκη να είναι στην αρχή της λέξης (π.χ. ομοεθνία) και κατάλαβα ότι για να τα βρω όλα πρέπει να διαβάσω και τα δύο λεξικά ολόκληρα, διότι τρέχα γύρευε από τι αρχίζουν τα σύνθετα του "έθνος". Συνεπώς θεώρησα τις λέξεις που αρχίζουν από "εθν" αντιπροσωπευτικό δείγμα, βρήκα και 3-4 από τις άλλες και διαπίστωσα ότι σε γενικές γραμμές είναι μούφα και καρακατασυκοφαντία το ότι δεν προχωράμε τη δουλειά των Αρχαίων Ημών.

Συγκεκριμένα στον τομέα της λέξης έθνος, οι Ημών ήταν πολύ πίσω. Οκτώ λέξεις όλες κι όλες παίζουν: εθνάρχης, εθναρχία, εθνηδόν, εθνικός, έθνος, ομοεθνία, ομοεθνής, αλλοεθνής. Για την ακρίβεια τα εθνικός, ομοεθνία, αλλοεθνής, εθνάρχης, εθναρχία, εθνηδόν δεν είναι και τόσο αρχαία-αρχαία. Π.χ. το "εθναρχία" ανακαλύφθηκε στο Βυζάντιο. Το "εθνάρχης" αποτελεί (όχι άδικα) νεολογισμό του Λουκιανού. Το "εθνηδόν" το σκέφτηκε ο Φλάβιος Ιώσηππος (2ος αι. μ.Χ.). Το "εθνικός" του Πολύβιου. Τα "αλλοεθνής", "ομοεθνής" ανήκουν στην ύστερη αρχαιότητα. Στην πραγματικότητα τα παράγωγα της λέξης έθνος στην Κλασσική εποχή ήταν... μηδέν. Και ακόμα και η ίδια η λέξη έθνος, όταν κάνει το ντεμπούτο της στον Όμηρο στη φράση "έθνος ετάρων" =ομάδα εταίρων (συντρόφων) [και πουτάνων], χρησιμοποιείται με τη σημασία "ομάδα με κάποια κοινή συνήθεια", πράγμα που ταιριάζει με την ΙΕ ρίζα *swedhnos=έθιμο,συνήθεια [εκτός αν η Συνωμοσία των Φιλολόγων αποκρύπτει την παλαιότερη γραπτή μαρτυρία της έννοιας "πουτανοφάρα"]. Μόλις με τον Ηρόδοτο αρχίζουν να συνέρχονται αυτοί οι πουλημένοι διεθνιστούληδες "Έλληνες" της (πιφ) Κλασσικής Εποχής και μιλάνε (δηλαδή μιλάει ο Ηρόδοτος) για το έθνος σαν "το όμαιμον, το ομόγλωσσον κλπ" (μισή αλήθεια: ήδη ο Όμηρος χρησιμοποιεί τη λέξη με πιο mainstream σημασία στα έπη του, αλλά με σαφώς μικρότερο "πολιτικό" βάρος).

Εμείς αντίθετα, από Κλασσικής Εποχές δεν τα πάμε και πολύ καλά, αλλά από εθνικό φρόνημα σκίζουμε. Για παράδειγμα, το ξέρατε ότι ο Αθανάσιος Διάκος δεν θα περιέγραφε τον εαυτό του ως εθνομάρτυρα; Και όχι μόνο αυτός: κανείς πριν το 1868 [που μαρτυρείται για πρώτη φορά η λέξη] δεν είχε ακουστά για εθνομάρτυρες. Δεν είχαμε λέξη για το εθνόσημο πριν το 1856 (που μεταφράσαμε τον αντίστοιχο γαλλικό όρο), για τον εθνοσωτήρα πριν το 1878, για τον εθνοπρόβλητο πριν το 1893, για τον εθνωφελή πριν το 1849, για τον εθνοπρεπή πριν το 1881 και παρ' όλο που ο Μπαμπινιώτης δεν το γράφει, υποψιάζομαι ότι πριν το 1945 κανείς δεν είχε ακουστά τη λέξη εθνικοφροσύνη. (Για τα εθνικισμός, εθνότητα, εθνικότητα και άλλους τεχνικής-επιστημονικής-μη τσομπαναρέικης φύσης όρους ούτε καν το συζητάω)

Με μια πολύ γρήγορη ματιά στις συγγενείς έννοιες, ανακάλυψα ότι η λέξη "πατρογονικός" δεν είναι και πολύ πατρογονική. Μόλις το 1840 τη σκεφτήκαμε. Παρομοίως, η λέξη "πατρώος" που είναι αρχαία, έχει μετατοπισθεί από την αρχική, μάλλον πεζή σημασία της (περιγράφει αποκλειστικά περιουσία που κληρονομήθηκε από τον πατέρα) και έχει φτάσει σήμερα να μπαίνει δίπλα σε λέξεις όπως "Γένος". Και σ' αυτό μπροστά είμαστε. Χονδρικά είναι σα να έχουμε αντικαταστήσει το "κύριε" με το "μόρτη μου".

Και γενικά, τα τελευταία 200 χρόνια δε φαίνεται να κάνουμε άλλη δουλειά: αφ' ενός ιεροποιούμε όλο και περισσότερο οτιδήποτε σχετίζεται με το έθνος και αφ' ετέρου επινοούμε διαρκώς νέες λέξεις τις οποίες χρησιμοποιούμε μετά μανίας. Αυτό έχει πολλές λογικές εξηγήσεις αν το καλοσκεφτείτε. Αλλά αν το καλοσκεφτείτε... ούτε μία από αυτές δεν το κάνει λιγότερο κουκουρούκου.

ΥΓ: Η λέξη πατριώτης στην κλασσική αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν μόνο για βάρβαρο. Οι Ημών υποτιμούσαν τους βαρβάρους επειδή συνδέονταν μεταξύ τους μόνο με δεσμούς αίματος, γλώσσας και θρησκείας (πράγμα πολύ πρωτόγονο για τους Έλληνες) και ήταν απλοί πατριώται. Οι Έλληνες δε θα μπορούσαν ποτέ να είναι πατριώται. Οι Έλληνες ήταν πολίται. Γι' αυτό και μόνο, τους παραδέχομαι.