25.7.05

Μικρή εισαγωγή στη μη γραμμικότητα

Ως είθισται, οι οικονομολόγοι έφτασαν στο θεώρημα αυτό από την αντίστροφη κατεύθυνση: "Έστω ότι μπορούμε να προσεγγίσουμε την οικονομία με μία πλήρως απελευθερωμένη αγορά. Έστω ότι μπορούμε να προσεγγίσουμε τους ανθρώπους με αυτόνομους agents που δρουν ορθολογικά σε αυτήν την αγορά ώστε έτσι κι έτσι. Έστω ότι η ευημερία είναι μετρήσιμη σε χρήμα. Έστω, έστω, έστω... Τότε, ισχύει αυτό κι αυτό". Η δικιά μου, bottom up προσέγγιση απογυμνώνει το θεώρημα από παραπλανητικές μεταφορές, επιτρέποντάς μας να δούμε κατά πόσο είναι ισόμορφο προς την πραγματικότητα.

Βασικά, δεν είναι:

1. Η ευημερία δεν είναι αύξουσα συνάρτηση του χρηματικού πλούτου.
2. Κανείς δεν ενεργεί πάντα με αποκλειστικό γνώμονα τη μεγιστοποίηση του οικονομικού του οφέλους, ούτε βέβαια όταν το κάνει το κάνει αναγκαστικά σωστά. Οι άνθρωποι δεν είναι αυτόνομοι.
3. Ακόμα και το να παίξεις το πουλί σου συνεπάγεται εξωτερικότητες.
4. Δεν υπάρχουν (και δε γίνεται ποτέ να υπάρξουν) πλήρως ελεύθερες αγορές για όλα τα δυνατά προϊόντα. Δηλαδή αγορές στις οποίες έχουν άμεση και ίση πρόσβαση όλοι οι καταναλωτές και όλοι οι παραγωγοί.
5. Δεν υπάρχει συναλλαγή χωρίς κόστος.
6. Ακόμα και η έννοια του Pareto-καλύτερου/βέλτιστου δεν απεικονίζεται καλά στον πραγματικό κόσμο: Αν από όλες τις συναλλαγές που κάνω μένω στα λεφτά μου και όλοι οι άλλοι κερδίζουν, κατά Pareto είμαι σε καλύτερη θέση, αλλά στην πραγματικότητα είμαι στα ίδια σκατά και αυτό γενικά δεν είναι καλύτερο, πόσω μάλλον βέλτιστο. Αν δυο λιοντάρια ανακαλύψουν ταυτόχρονα ένα μεγάλο κομμάτι κρέας και γρυλίσουν το ένα στο άλλο χωρίς να παλέψουν, το πιο φοβιτσιάρικο (που υποχώρησε) θα μείνει χωρίς φαΐ και το πιο τρομακτικό θα πάρει όλο το φαΐ. Κατά Paretto, το σύστημα "δύο λιοντάρια" έχει βελτιωθεί. Κατά την (πολύ πιο ριζωμένη στην πραγματικότητα) Βιολογία, το φοβιτσιάρικο λιοντάρι θα πεθάνει μακροπρόθεσμα από την πείνα (άσε που ξόδεψε ενέργεια για τον καβγά) και το σύστημα "δύο λιοντάρια" παύει να υφίσταται.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι αυτές οι αποκλίσεις είναι δευτερεύουσας σημασίας και η ιδεατή formal οικονομία του θεωρήματος συμπεριφέρεται περίπου όπως η πραγματική. Αν υπάρχουν αποκλίσεις, αυτές μπορούν να απαλοιφθούν, ίσως με την προσθήκη κάποιων "διορθωτικών" όρων σε κάθε εξίσωση.

Κατά τη γνώμη μου όμως, αυτές οι φαινομενικά "αθώες" προσεγγίσεις όχι μόνο οδηγούν σε μεγάλη απόκλιση από την πραγματικότητα, αλλά είναι και πολύ χειρότερες από την προσέγγιση των βουνών σαν ισόπλευρα τρίγωνα στο προηγούμενο post. Κι αυτό γιατί το βουνό, όπως και το τρίγωνο είναι στατικά αντικείμενα. Προσεγγίζοντας το ένα με το άλλο, έχεις μία στάνταρ, στατική απώλεια ακριβείας: π.χ. 1 χιλιόμετρο παραπάνω από τη μία πλαγιά και 2 χιλιόμετρα παρακάτω από την άλλη πλαγιά. Αντίθετα, η Οικονομία (όπως και το σύστημα S) είναι πολύπλοκο σύστημα. Οποιαδήποτε απλουστευτική παραδοχή ως προς τη μορφή της και κυρίως ως προς τη συμπεριφορά της, οδηγεί σε προβλέψεις ριζικά διαφορετικές από την πραγματικότητα.

Δεν είναι τόσο λογικό να προσεγγίζεις την πραγματική αγορά με μία ιδεατή πλήρως ελεύθερη αγορά. Είναι περίπου σα να ορίζεις ότι ο αξιωματικός στο σκάκι θα κινείται μέχρι 2 τετράγωνα και να περιμένεις οι στρατηγικές που θα αναπτύσσονται να παραμείνουν οι ίδιες. Δεν υπάρχει γραμμικότητα της συμπεριφοράς στα πολύπλοκα συστήματα

Παλιότερα είχα παρατηρήσει ότι ο οικονομικός νεοφιλελευθερισμός στηρίζεται σε ένα θεμελιώδες συστημικό λάθος: στην πεποίθηση ότι μια ιδιότητα του χαμηλού επιπέδου (μεγιστοποίηση του κέρδους και της ευημερίας κάθε ατόμου) μπορεί να απεικονισθεί ισόμορφα στο υψηλό επίπεδο (μεγιστοποίηση της ανάπτυξης και ευημερίας της κοινωνίας), πράγμα το οποίο δεν ισχύει σε όσα πολύπλοκα συστήματα έχω υπόψη μου: δε μπορείς να κάνεις έναν άνθρωπο αθάνατο κάνοντας τα κύτταρά του αθάνατα (για την ακρίβεια αθάνατα κύτταρα = καρκίνος). Δε μπορείς να βελτιστοποιήσεις το χρόνο εκτέλεσης 5 εργασιών από έναν υπολογιστή, κάνοντας κάθε εργασία να εκτελείται όσο το δυνατόν συντομότερα (εντελώς αντιδιαισθητικά, η πιο απαιτητική σε χρόνο διεργασία πρέπει να περιμένει τελευταία). Δε μπορείς να κάνεις κάποιον 50% πιο χαζό, κόβοντάς του το μισό εγκέφαλο. Και πάει λέγοντας.

Διαπιστώνω τώρα ότι οι Οικονομολόγοι και Μαθηματικοί της ευημερίας πήγαν και όρισαν ένα πολύπλοκο σύστημα (την ιδεατή "ελεύθερη αγορά") ακριβώς έτσι ώστε να έχει αυτό το χαρακτηριστικό: κέρδος στο ατομικό επίπεδο να μεταφράζεται αυτόματα σε συλλογικό κέρδος. O Nash δεν ανακάλυψε πώς συμβιβάζεται το όραμα του Άνταμ Σμιθ με το συλλογικό όφελος. Ανακάλυψε έναν μη εφικτό κόσμο όπου το όραμα του Άνταμ Σμιθ συμβιβάζεται με το συλλογικό όφελος. ΟΚ, ενδιαφέρουσα η θεωρητική ανακάλυψη ότι μπορεί να οριστεί πολύπλοκο σύστημα με ιδιότητες τόσο ξένες από οτιδήποτε συναντάμε σε αυτό το Σύμπαν. Αλλά η πεποίθηση ότι αυτό το σύστημα είναι ισόμορφο προς την πραγματική Οικονομία, είναι ψευδοεπιστήμη, αδιάφορο αν την ασπάζεται ο Φρήντμαν ή ο σκύλος μου. [ομολογουμένως το έχω τραβήξει λίγο αλλά τα έχω πάρει στο κρανίο]

Η πραγματική οικονομία όχι μόνο δεν μπορεί να γίνει ισόμορφη προς την ιδεατή της οικονομικής ορθοδοξίας, αλλά επιπλέον το υβρίδιο προς το οποίο σπρώχνουν την κατάσταση οι αντίστοιχες πολιτικές έχει το μειονέκτημα ότι συμπεριφέρεται πολύ διαφορετικά από το ιδεατό. Συγκεκριμένα αφήνει ανεξέλεγκτες εξελικτικές δυνάμεις (κοινωνικός δαρβινισμός) οι οποίες δε συμβιβάζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ουσιαστικά η οικονομική ορθοδοξία προσφέρει θεωρητική τεκμηρίωση στο "οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι". Και επαγγελματικού επιπέδου παρερμηνεία και επιλεκτική ανάγνωση στοιχείων ώστε να φαίνεται ότι όλα βαίνουν καλώς. Και ανάθεμα και αν το καταλαβαίνει κιόλας. Α να χαθείτε παλιόπαιδα.

Ουφ. Τα 'πα κι ησύχασα.

Την έπεσα ήδη.

Είμαι σίγουρος ότι είχατε και καλύτερα πράγματα να κάνετε.

Κι εγώ.

12 σχόλια:

Παναγιώτης Βρυώνης είπε...

Ενδιαφέρον!

Ερωτήματα: Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αν μία οικονομία είναι "αρκετά κοντά" στο ιδεατό μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας, τότε λειτουργεί "αρκετά όμοια" με αυτό; Ή είναι "όλα ή τίποτα;" Αν ναι, υπάρχει ένα σημείο στο οποίο οι νόμοι μίας αγοράς είναι αρκετά κοντά στο μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας αλλά η οικονομία είναι πολύ μακριά από αυτό το μοντέλο; Θα μπορούσε να προσδιοριστεί το σημείο καμπής; Θα μπορούσαμε να περιλάβουμε και άλλα κίνητρα στο μοντέλο, όπως π.χ. την ματαιοδοξία, χωρίς να αλλάξει ουσιαστικά;

Thrass είπε...

OK, έχεις καμιά θεωρία τότε για το πού είναι το σημείο ευστάθειας του πραγματικού συστήματος?

Κάποια πράγματα από αυτά που έγραψες μου βγάζουν νόημα ("μη γραμμικός" είμαι κι εγώ, παρεμπιπτόντως), όμως τελείως διαισθητικά (καθότι δεν είμαι οικονομολόγος) το σύστημα της "Ελεύθερης Αγοράς", διανθισμένο από μερικές φαντασιώσεις από την "Πολιτεία" του Πλάτωνα (που ισχύουν ήδη ανεπίσημα), μου μοιάζει ως το πλέον ευσταθές.

Ή αν δεν είναι ευσταθές, σίγουρα δε μου δείχνει να είναι τόσο προφανώς ασταθές όσο τα υπόλοιπα. Αυτό πάντως χωρίς να συνδέω την Ελεύθερη Αγορά απαραίτητα με τη βέλτιστη statistical median της ευημερίας του ατόμου, που μάλλον είναι αυτό που κυρίως σε απασχολεί.

Γιώργος είπε...

Πάντως με τη λογική αυτή και η αντοχή των υλικών, η δυναμική ανάλυση των κατασκευών κι' ακόμα περισσότερο η εδαφομηχανική, είναι ψευδοεπιστήμες.Βέβαια εδώ το ενδεχόμενο να οφείλονται οι απλουστευτικές παραδοχές σε ιδεολογική προκατάληψη μοιάζει απίθανο,αλλά η στην ουσία η διαφορά του μελετώμενου μοντέλου σε σχέση με την πραγματικότητα είναι επίσης τεράστια και ή αξιοπιστία ή μη αυτών των μοντέλων μόνο εμπειρικά και εκ των υστέρων επαληθεύεται.

Greg είπε...

Τα λές καλά!

Κρατώ δύο φράσεις που πιστεύω συνοψίζουν (κατ' εμέ) την βάση της συζήτησης εδώ και 3000 χρόνια!

Δεν υπάρχει γραμμικότητα της συμπεριφοράς στα πολύπλοκα συστήματα

Η πραγματική οικονομία όχι μόνο δεν μπορεί να γίνει ισόμορφη προς την ιδεατή της οικονομικής ορθοδοξίας, αλλά...
αφήνει ανεξέλεγκτες εξελικτικές δυνάμεις (κοινωνικός δαρβινισμός) οι οποίες δε συμβιβάζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα.


Γι' αυτό και χρειάζονται και αναδιαμορφώνονται αδιάκοπα, κοινωνικές αρχές και αρετές (αυτό δεν κάνουμε και μεις εδώ;) που να ορίζουν τα πλαίσια αυτονομίας του ανθρώπου. Γιατί αν αφήσουμε σαν μοναδική αρχή "το χρήμα", θα έλεγα ότι θεωρώ καλύτερη αρχή και δικαιότερη τον (μοναδικό) Θείο "νόμο της ζούγκλας"

Αντιλαμβάνομαι βέβαια ότι από τις αντινομίες δεν θα γλυτώσουμε μια και όπως έγραφε και ένας συνάδελφός μου προ διμήνου "στην οικονομία και την πολιτική υποκείμενα και αντικείμενα εναλλάσσουν ρόλους ξεδιάντροπα". Γι' αυτό και η σύγκρισή τους με άλλες χαοτικές επιστήμες, δεν είναι πρόσφορη.

J95 είπε...

Πάντως με τη λογική αυτή και η αντοχή των υλικών, η δυναμική ανάλυση των κατασκευών κι' ακόμα περισσότερο η εδαφομηχανική, είναι ψευδοεπιστήμε

Όχι, γιατί επαληθεύουν τον ισομορφισμό με το πείραμα και την επιτυχημένη εφαρμογή. Ξέχασα να το πω αυτό.

@vrypan: δεν ξέρω. Νομίζω πως η απαίτηση να μεταφράζονται τα πάντα σε χρήμα και να επιδιώκεται το προσωπικό όφελος είναι χοντρά bugs.

Δηλαδή για να καταλάβεις στην ιδεατή οικονομία, ακόμα και για να παντρευτώ πρέπει να βγάλω αγγελία, να μου παρουσιαστούν νύφες από όλον τον κόσμο και να διαλέξω αυτήν με τα περισσότερα λεφτά.

Αν διαλέξω μία από αυτές που βρίσκονται σε ακτίνα προσωπικής επαφής και χωρίς να με απασχολούν ιδιαίτερα τα λεφτά της (όπως κάνει δηλαδή ο περισσότερος κόσμος), κατά τους νεοκλασικούς τα παιδιά μου που δε θα είναι καβατζωμένα, απλά πληρώνουν το "τίμημα των επιλογών τους", δηλαδή του να γεννηθούν από ερωτευμένους αντί για πλούσιους γονείς.

Η ελεύθερη αγορά πάντως ισχύει (σχεδόν) σε μικρόκοσμους όπως το grid computing και διάφορα άλλα κατανεμημένα συστήματα: εκεί είναι πράγματι εφικτό να κάνεις βέλτιστη (ή μάλλον "σχετικά καλή") χρονοδρομολόγηση εργασιών χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο προσφοράς-ζήτησης (π.χ.(pdf)). Αλλά αυτό ενισχύει αυτό που λέω: στα συστήματα αυτά υπάρχει καθολική και ισότιμη πρόσβαση στις "ευκαιρίες", τα πάντα μεταφράζονται σε χρήμα, τα κομπιούτερ δεν έχουν πρόβλημα να δουλέψουν είτε 0 λεπτά είτε 24/7, η "αγορά" είναι πλήρως ελεύθερη για το μόνο διαθέσιμο προϊόν (επεξεργαστική ισχύς) κλπ. Όλα αυτά δεν πρόκειται ποτέ να ισχύσουν στον πραγματικό κόσμο. Δεν ισχύουν καν σε ένα αρκετά μεγάλο grid.

@thrass: υποψιάζομαι πως το σύστημα πρέπει να ιδωθεί εξελικτικά με το χρηματικό πλούτο σαν κριτήριο επιβίωσης. Τα λίγα λεφτά έχουν γενικά την τάση να μειώνονται και τα πολλά να αυξάνονται, αυτό είναι κάτι που hardly θα αγνοούνταν. Δεν ξέρω τις ακριβείς παραμέτρους, όμως αν κρίνω από τη βιολογία, λογικά στην ισορροπία θα υπάρχουν άφθονες θέσεις για μυρμήγκια, σκουληκάκια, μικρόβια κλπ και πολύ λιγότερες ευκαιρίες για ελέφαντες, φάλαινες και άλλα "παχύδερμα". Συμφωνώ (επαυξάνω μάλιστα) πως αυτό το πράγμα είναι ευσταθές, αλλά αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως είναι ανθρώπινο. Μια emergent ολιγαρχική δικτατορία δεν είναι πιο ανθρώπινη από μία ουρανοκατέβατη ολιγαρχική δικτατορία, άσε που ως emergent δεν εξαφανίζεται τόσο εύκολα.

Το θέμα πάντως (αν πρέπει να συνοψίσω κάπου) είναι το εξής:

-Η Οικονομία είναι τρομερά περίπλοκο πράγμα, στο οποίο παίζουν ρόλο ένα σωρό παράγοντες πέρα από τα λεφτά. Αυτό σημαίνει ότι η Οικονομική Επιστήμη θα έπρεπε να μην περιφρονεί τόσο πολύ εργαλεία και μεθόδους ανάλυσης "ανθρωπιστικού" τύπου (σαν αυτά της Ιστορίας ή της Κοινωνιολογίας, ή ακόμα και της ίδιας της ΟΕ πριν τους νεοκλασικούς). Κατά τη γνώμη μου δηλαδή η Οικονομία δε μπορεί να απαλλαγεί από το να λάβει υπόψη της συναισθήματα, συγκυρίες, πολιτικά ρεύματα, κοινωνικά δεδομένα και τέτοια. Δε μπορεί να γίνει αμιγώς θετική επιστήμη.

Αν τέλος πάντων θέλουν να το δουν εντελώς θετικά και τεχνοκρατικά το θέμα, αντί να προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα με μαθηματικά Α' Λυκείου καλά θα κάνουν να ασχοληθούν εντατικά με σοβαρές εξομοιώσεις σε agent-based μοντέλα, σοβαρά μη γραμμικά μαθηματικά και ίσως κανένα πείραμα. Και πάλι παίζεται.

Σίγουρα όμως δε γίνεται και απλά μοντέλα και απλή θεωρητική θεμελίωση και χωρίς πειράματα. Πώς την έχουν δει τέλος πάντων;

Δείτε και αυτό που το βρήκα από το Μιχάλη σε μια συζήτηση στο Σπιτάκι. Είναι βέβαια λίγο πιο κακιασμένοι από εμένα (σαν μέσος όρος), αλλά έχουν πολύ refreshing προσεγγίσεις.

S G είπε...

κοιτα να δεις Ι95 παιδι μου. Εχεις πολλα λαθη, τα οποια μην επιτρεποντας σχολια στα αλλα ποστ θα επρεπε να μαζεψω εδω. Μερικα πραγματα τα εχω σχολιασει ηδη, δεν θα τα επαναλαβω. Μην νομιζεις ομως οτι με επεισες σε αυτα ;-) Εγω βασικα θα κανω μια μικρη λιστα με τις αποκλισεις απο το μοντελο και το ποσο επηρεαζουν το αποτελεσμα.
Γιατι θα επρεπε να σου ειναι σαφες Ι95, οτι το ιδανικο της ελευθερης αγορας ειναι φυσικα ενα ακραιο μοντελο-στοχος, απο το οποιο εχουμε μελετησει πααααααρα πολλες αποκλισεις.

Μια καλη ερωτηση εκανε ο βρυπαν. Ειναι η αποτελεσματικοτητα μιας οικονομιας συνεχης σε σχεση με τον βαθμο ανταγωνισμου? Δηλαδη οσο πλησιαζει μια οικονομια το ιδανικο της ελευθερης, ανεβαινει με συνεχη τροπο η ευημερια ή καποιο αλλο σχετικο κριτηριο? Η απαντηση ειναι ναι. Οι τιμες απο το μονοπωλιο προς την ελευθερη αγορα πεφτουν με συνεχη τροπο.

Δευτερον. αλλα κινητρα περαν του κερδους? Εκει εχεις κανει ενα χοντρο λαθος Ι95. Τα οικονομικα χρησιμοποιουν τα πειραματα απο το 1960 (προσωπικα εχω κανει και 6 πειραματα). Σε μερικα παιχνιδια οι ανθρωποι παιζουν ακριβως οπως τους θελει η θεωρια (δηλαδη οι Νας+σια συνηθως), σε αλλα αποκλινουν τρομερα. Πιστευω οπως λεγαμε καποτε στο σπιτακι, οτι οι αποκλισεις επισης ανταποκρινονται σε καποια συστηματικη με βαση σκεψεις κοστους-οφελους εκτος απο εξαιρετικες περιπτωσεις. Οι εξαιρετικες αυτες περιπτωσεις ομως δεν ειναι αρκετες για να επηρεασουν την αγορα. Γιατι στα παιχνιδια που μετρανε (ανταγωνισμος μεταξυ επιχειρησεων, διπλες δημοπρασιες, ισορροπια σε μια αγορα στοχαστικη και μη) η συμπεριφορα των παιχτων ειναι κατα 95% "σωστη". Παντως ειδικα για το θεμα που εξεταζεις, σου ξαναειπα οτι το πρωτο θεωρημα (του οποιου ακομα δεν εκατσες να διαβασεις την αποδειξη!) εχει ελαχιστες προυποθεσεις. ΔΕΝ χρειαζεται να σε ενδιαφερει ΜΟΝΟ το χρημα. Πρεπει να εχεις ομως παντα μια χρηση για τυχον επιπλεον χρημα. Πρεπει να ΜΗΝ σε ενδιαφερει το κερδος των αλλων (γιατι περιπλεκονται τα πραγματα).

Τριτη αποκλιση και σημαντικοτερη για μενα. Ασυμμετρη πληροφορια. Οταν καποιοι παιχτες εχουν πληροφοριες που αλλοι δεν εχουν τοτε all hell breaks loose. Οι αγορες μπορει μεχρι και να καταρρευσουν πληρως, οπως εδειξε το πολυ εξυπνο αλλα παρολαυτα απλο the market for lemons. Η απαντηση των οικονομικων εδω ειναι οι ορθολογιστικες προσδοκιες, ΟΠ (rational expecations), που απλοϊκα θα πω οτι στηριζονται στην ρηση
You can fool some people all of the time, or you can fool all people some of the time, but you can't fool all people all of the time!
Σε μια θεση ισορροπιας με ΟΠ, ο πρωτος νομος* εξακολουθει να ισχυει, κατι που ειναι πραγματικα καταπληκτικο. Περισσοτερα σε αυτο το ευκολο και πολυ καλο πεηπερ. Πειραματικα τα στοιχεια ειναι λιγο μπλεγμενα. Μερικες φορες μπορεσαμε να βρουμε ισορροπιες με ΟΠ σε παιχνιδια, αλλες φορες βρηκαμε τρελες αποκλισεις. Εμπειρικα συμβαινει μαλλον το ιδιο. Αν ψαχνετε μια καλη αποδειξη για αποκλισεις στον πραγματικο κοσμο κοιταξτε το χρηματιστηριο. Οι φουσκες δεν ειναι συμβατες (στα περισσοτερα μοντελα) με τις ορθολογιστικες προσδοκιες...

"καλά θα κάνουν να ασχοληθούν εντατικά με σοβαρές εξομοιώσεις σε agent-based μοντέλα, σοβαρά μη γραμμικά μαθηματικά και ίσως κανένα πείραμα"

αστειευεται ο κυριος? γιατι δεν κανεις μια γουγλια να δεις ποσα πεηπερς θα βρεις με ολα αυτα ;-)


*δεν εχεις αδικο οτι η χρηση της λεξης νομος ειναι καταχρηστικη. οπως ειναι και σε ολες τις αλλες επιστημες, αντε εκτος απο τους δυο νομους της θερμοδυναμικης...

S G είπε...

και μερικα σκορπια σχολια
"ένα θεμελιώδες συστημικό λάθος: στην πεποίθηση ότι μια ιδιότητα του χαμηλού επιπέδου ... μπορεί να απεικονισθεί ισόμορφα στο υψηλό επίπεδο ..."

οταν σου λεω οτι λιγα οικονομικα θα σου ηταν χρησιμα... η μεταφορα ιδιοτητων απο το μικροσκοπικο επιπεδο στο μακροσκοπικο ειναι συχνα λαθος ειτε μιλαμε για οικονομικα ειτε για φυσικη. Κανεις οικονομολογος δεν θα ελεγε ποτε αυτο που ειπες, οπως το πες. Απτην αλλη στην μακροοικονομια κανουν συχνα το λεγομενο aggregation error, να παιρνουν ιδεες απο την μικρο αυτουσιες.

Αυτο ειναι και ηλιθιο, γιατι πολυ συχνα το συνολο εχει κανονικες ιδιοτητες που δεν εχουν τα απροβλεπτα ατομα. Κοιταξτε για παραδειγμα τις στατιστικες για τα μπλογκ σας. η κατανομη των επισκεψεων ανα ωρα της ημερας εχει μια απιστευτη κανονικοτητα παρολο που καθε ατομο ξεχωριστα δεν ερχεται σε τακτα χρονικα διαστηματα! Αυτο εχει να κανει με τον νομο των μεγαλων αριθμων που δεν θελω να εξετασω τωρα...

ενα δευτερο πραγμα που ηθελα να σχολιασω ειναι οτι η αποτελεσματικοτητα κατα Παρετο. Εχεις μπερδεψει καπου τα πραγματα. Ο πρωτος νομος δεν δειχνει τιποτα περισσοτερο ή λιγοτερο απο την αποτελεσματικοτητα των αγορων στο να κατανεμουν τις περιορισμενες υλες που εχουμε. Μαλιστα το δειχνει σε ενα πολυ περιορισμενο πλαισιο. Δεν θα ακουσεις οικονομολογο τα τελευταια 50 χρονια να αναφερεται σε αυτους τους νομους σαν policy advice. Υπαρχουν χιλιαδες μοντελα, αναλογως την αγορα και τις συνθηκες.

Μια ακομα παρατηρηση. Εξωτερικοτητες δεν εχουμε αν καποιος την παιζει. Δεν φτανει να επηρεαζεις τους αλλους, πρεπει να τους επηρεαζεις και να μην υπαρχει αγορα ή ιδιοκτησιακα δικαιωματα για το θεμα.

τωρα η προβλεψη σου οτι παμε για μια οικονομικη ολιγαρχια, δεν σου φαινεται να ειναι παραλογη, οταν βλεπουμε τις παγκοσμιες ανισοτητες να πεφτουν και την ανοδο των μεσαιων ταξεων σχεδον παντου?

Τεσπα, οπως παντα καταληγω οτι θαπρεπε να διαβασεις λιγο περισσοτερο... εγω πρεπει να παω τωρα να προσφερω λιγο στην ψευδοεπιστημη μας :-)

Ανώνυμος είπε...

Sta shmeia:

1) Diafwnw! H euhmeria EINAI auksousa h toulaxiston mh f8inousa sunarthsh tou PRAGMATIKOU (oxi xrhmatikou) ploutou. Auto shmainei oti pernontas tis upoloipes metavlhtes ws dedomenes, to na exeis perissotero plouto se afhnei toulaxiston to idio eutuxh h dustuxh an oxi perissotero eutuxh h' ligotero dustuxh, afou an den sou prosferei tipota mporeis na ton
dia8eseis opws epi8hmeis. Panta mia sunarthsh xarakthrizetai ws auksousa h ws f8inousa ws pros mia metavlhth me vash allages mono se authn thn
metavlhth kratontas tis upoloipes sta8eres. 8a perimena oti kapoios me
engineering background 8a to katalavene auto.

2) Pantws oi sunarthseis wfelhmothtas pou exw dei den exoun sunh8ws ws argument ton plouto, alla thn κatanalwsh me thn eureia ennoia. To oti o ka8e an8rwpos megistopoiei thn wfelimothta toude sunepagetai automata megistopoihsh tou eisodhmatos h tou ploutou (oikonomikou wfelous). Gia paradeigma, sta modela me labor-leisure choice h megistopoihsh tou wfelous de sunepagetai megistopoihsh tou eisodhmatos afou to leisure den einai pote mhden. Epishs, or8ologikos den einai gia tous oikonomologous autos
pou den kanei la8h, alla autos pou den kanei susthmatika la8h. Dhladh,
kata tous oikonomologous otan kapoios vazei to xeri sthn priza kai
pa8enei hlektroplhksia ma8ainei kai den to epanalamvanei.

3) Kai loipon? O Coase exei grapsei polla panw sto sugkekrimeno 8ema
katadeiknuontas oti h uparksh eswterikwn oikonomiwn den shmenei
automata kai apotuxia twn agorwn. Stis perissoteres periptwseis opou uparxoun ekswterikes oikonomies to apotelesma twn agorwn akoma kai an den einai efficient einai second best, kai kata sunepeia Paretto optimal. Auto shmainei oti kratikh paremvash 8a ekane ta pragmata akoma xeirotera.

4) So?

5) Kapoies agores einai arketa konta se autes tis prodiagrafes kai
kapoies oxi. So? Kai pali sta 4+5 isxuei h kritikh tou Coase kai h shmasia twn institutional economics/law and economics.

6) Edw me exases.
Einai vlakeia na vazoume to Nash se antipara8esh me ton Adam Smith. To
gegonos oti sunergasia odhgei se kalutero apotelesma gia autous pou
shmetexoun sto paignio den shmainei oti to apotelesma einai sullogika
kalutero. Auto fainetai sth 8ewria twn Cartel. To Nash (non-cooperative) equilibrium sto oligopwlio mporei na einai xeirotero apo to cooperative equilibrium gia tis epixeirhseis, alla einai kalutero sullogika afou to
wfelos stous katanalwtes apo th mh sunergasia kai kata sunepeia th
xamhloterh timh upervainei to kostos gia tis epixeirhseis. Oles oi
antimonopwliakes nomo8esies vasizontai se auto.

Ta montela sta oikonomika, opws se ka8e episthmh, einai by definitions
aplopoihseis ths pragmatikothta kai kata sunepeia emperiexoun aplopoihtikes upo8eseis. H or8othta tous den vasizetai sto poso
realistikes einai oi upo8eseis tous, alla sto kata poso mporoun na
ekshghsoun ton kosmo guro mas. Den kseroume oti uparxei sunarthsei
wfelimithtas (poso mallon oti oi katanalwtes th megistopoioun) alla ta sugkekrimena montela pou upo8etoun megistopoihsh ths sugkekrimenhs sunarthshs mporoun na ekshghsoun polla pragmata pou vlepoume gurw mas, opws gia paradeigma giati otan h timh enos proiontos auksanetai h zhtoumenh posothta meiwnetai. An exete kapoia montela pou exoun kalutero performance apo auta pou xrhsimopoioume tote sas kalw na ta
moirasthte mazi mas. Opws egrapse kai o Coase, mporei na mas fainetai
periergo oti enas or8ologikos an8rwpos 8a pernage mia epikindunh gefura gia na agorasei ena sandwich apo ena magazi sthn allh meria, alla h ousia enai oti oso pio epikindunh ginetai h gefura toso ligoteroi an8rwpoi thn pernoun. An ftiaksoume ena montelo me skopo na ekshghsei to fainomeno auto, akoma kai an to montelo upo8etei or8ologikousn an8rwpous, tote h episthmonikh me8odologia epivalei na vasistoume se auto ospou na vre8ei kati kalutero. Panw sto shmeio auto kai sthn episthmonikh me8odologia
genikotera 8a sunistousa se olous na diavasoun prosektika to vivlio
enos mh oikonomologou, tou Thomas Kuhn, me titlo "The nature of scientific revolutions", kai eidika ton epilogo. Kai pali, 8a perimena oti kapoios me background se engineering 8a to eixe diavasei.

S G είπε...

και μια που εκανε ο κωστας τον κοπο να παρει τα σημεια ενα προς ενα, να πω οτι συμφωνω.

Ειδικα στο 4 να προσθεσω κατι που μαλλον δεν εχεις καταλαβει. Ελευθερες αγορες δεν σημαινει οτι δεν υπαρχει κοστος μεταφορας κτλ. Στην θεωρια γενικης ισορροπιας ενα μπουκαλι γαλα στην Αθηνα και ενα στην Θεσσαλονικη μπορει να θεωρειται διαφορετικο προϊον. Παρομοιως για ενα μπουκαλι σημερα και ενα μπουκαλι αυριο. Η μεταφορα του μπουκαλιου απτην μια πολη στην αλλη, ή απο σημερα στο μελλον, περιγραφεται πληρως στις τεχνολογικες δυνατοτητες της οικονομιας. Αυτα δεν ειναι προβληματα για τα θεωρηματα.

Η πληροφορια που κοστιζει απο την αλλη μπορει να ειναι προβλημα, βλεπε την αναλυση πιο πανω.

Thrass είπε...

Kind of off the topic:

ο Κώστας έγραψε...
H Φυσική έπρεπε να περιμένει μέχρι τον Νεύτωνα για να βγάλει το πρώτο της μοντέλο που να εξηγεί ικανοποιητικά τον φυσικό κόσμο. Ο οποίος, θα συμφωνήσω με τον J95, είναι απίστευτα πιο απλός από τον οικονομικό κόσμο.

Χμ...μου ξέφυγε αυτό από το κείμενο του J95. Θα αποκλίνω ελαφρώς από το θέμα εδώ, αλλά πρέπει να υπογραμμίσω ότι ο μόνος λόγος που υπάρχουν πολλές από τις λοιπές επιστήμες είναι ότι η Φυσική
δεν έχει το χρόνο (ή την απαραίτητη εξέλιξη ακόμα) ώστε να ασχοληθεί ή να μπορέσει να παρουσιάσει αξιόπιστες θεωρίες για όλα.

Έτσι, η υποχρέωση της Φυσικής να παρουσιάσει επαρκώς το τι συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα και εγκέφαλο μεταπίπτει στην Ιατρική, στη Φιλοσοφία, στη Βιολογία, στην Ψυχολογία, στη Θεολογία (ειδικά αν δεχτούμε την υπόθεση του Καμύ στο "Σίσσυφο": "έστω ότι δεν υπάρχει Θεός") κλπ.

Όλα τα παραπάνω είναι "μακροσκοπική" μελέτη φυσικών φαινομένων και κοιτώντας την εικόνα κάπως ψύχραιμα, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι στην πραγματικότητα ανήκουν στη Φυσική και το πιθανότερο είναι πως στο μέλλον θα ανήκουν εκεί και "τυπικά". Για να δώσω ένα παράδειγμα: Κάποτε ο κεραυνός ενέπιπτε στη Θεολογία, μέχρι που η Φυσική τον αποκωδικοποίησε.

Στο κάτω-κάτω, όλα οφείλονται σε αλληλεπιδράσεις ύλης και ενέργειας.

Τι θέλω να πω με όλα αυτά:
Δεν υπάρχει τίποτα πιο περίπλοκο από τη Φυσική.

Ανώνυμος είπε...

H apanthsh tou Paul Krugman ston Thrass gia th duskolis ths fusikhs. Apo to vivlio tou (pou to sunistw kai as mh sumfwnw panta mazi tou) "Peddling Prosperity".

An Indian born economist once explained his personal theory of reincarnation to his graduate economics class. If you are a good economist, a virtuous economist, you are reborn as a physicist. But if you are an evil, wicked economist, you are reborn as a sociologist. Sociologist might say that this quote shows what is wrong with economists: they want a subject that is fundamentally about human beings to have the mathematical certainty of the hard sciences . . . . But good economists know that the speaker was talking about something else entirely: the sheer difficulty of the subject. Economics is harder than physics; luckily it is not quite as hard as sociology.

Kapoia sxolia ston Kwsth ta ape8esa sto spitaki tou. :)

talos είπε...

Άργησα να πάρω αυτό το ποστ χαμπάρι, και ως εκ τούτου αρκούμαι σε δύο βιβλία που νομίζω ότι θα τα βρεις ενδιαφέροντα J95:

- Περί του επιστημολογικού στάτους των οικονομικών: Economics--Mathematical Politics or Science of Diminishing Returns?

- Περί της προσπάθειας εφαρμογής φυσικών μοντέλων στα οικονομικά (μόλις το άρχισα φαίνεται εξαιρετικά ενδιαφέρον): Critical Mass.