Στο δίλημμα "peer reviewed υλικό ή ελεύθερη πρόσβαση;", το Public Library of Science απαντά "και τα δύο". Και παρέχει μέχρι στιγμής 4 πολύ υψηλού επιπέδου peer reviewed περιοδικά, σχετικά με τις επιστήμες της ζωής (βιολογία και ιατρική). Το PLoS Biology μάλιστα έχει Impact Factor 13.9 και θεωρείται ένα από τα καλύτερα περιοδικά του τομέα του.
Η άποψή μου είναι πως η επιστημονική πληροφορία πρέπει να διαχέεται ελεύθερα. Αναγνωρίζω τις πρακτικές δυσκολίες, αναγνωρίζω επίσης ότι σπάνια ένας μη επαγγελματίας ή ακαδημαϊκός θα κάτσει να διαβάσει cutting edge επιστημονικές δημοσιεύσεις, αλλά είναι λίγο αηδία να αντιμετωπίζεται η επιστήμη σαν εμπόρευμα ή σαν επαγγελματικά μυστικά.
(και να σκεφτείτε ότι το post ξεκίνησε με τη φράση "Μισώ τους Πυξ Λαξ")
7 σχόλια:
Πάρα πολλά ιατρικά περιοδικά είναι δωρεάν διαθέσιμα. Και όσα δεν είναι άμεσα (πχ τα κορυφαία με μεγάλο impact factor όπως το AJRCCM ή το New England), όλα δίνουν δωρεάν τα άρθρα τους μετά από 6 ή 12μήνες.
Από προσωπική εμπειρία και πάλι, (γιατί μόνο εμπειρικά μπορώ να τεκμηριώσω τις περισσότερες απόψεις μου), όταν συνάντησα ένα μεγάλο και πολύπλοκο για μένα, πρόβλημα υγείας, έστειλα απλουστευμένα mail, σε γιατρούς σε όλο τον κόσμο, γιατί δεν καταλάβαινα κανένα επιστημονικό περιοδικό. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο φοβεροί ήταν όλοι αυτοί οι άγνωστοι άνθρωποι. Και χωρίς κανένα κέρδος, με διαφώτισαν, μου εξήγησαν το πρόβλημα και βαίνω προς τη λύση του, γιατί μου υπέδειξαν σε ποιά σημεία γίνεται η θεραπεία στην Ελλάδα και από ποιούς γιατρούς.
Η επαφή μου, με τους Έλληνες γιατρούς, ήταν ακόμη καλύτερη. Δεν έχω δώσει κανένα φακελάκι, τα περισσότερα φάρμακα μου δόθηκαν δωρεάν (γιατί η αξία τους ήταν αστρονομική για τα δικά μου δεδομένα) και αυτή η εμπειρία μου δίδαξε πως αν δεν ρωτήσεις, είναι τεράστιο λάθος να υποθέτεις, να συνομωσιολογείς και να υποτιμάς ανθρώπους, που δεν έχεις κάνει τον κόπο να προσεγγίσεις. Σαφώς και υπάρχουν αδιάφοροι επιστήμονες και γιατροί, αλλά στην προκειμένη τους αγνόησα και βρήκα μόνη μου αυτούς που έχουν την λύση και θέλουν να με βοηθήσουν.
Το μοντέλο του Plos Έχει και ένα άλλο χαρακτηριστικό: το άρθρο χρηματοδοτείται από τον αρθρογράφο, αν θυμάμαι καλά είναι κάπου 1500 δολλάρια (και αν αυτός δεν έχει τη δυνατότητα , π.χ είναι στον 3ο κόσμο, τότε δεν πληρώνει)ο οποίος ΚΡΑΤΑΕΙ ΤΟ COPYRIGHT!
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι ο ντόρος που έγινε τον τελευταίο καιρό στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα με τη δημοσίευση του συμπατριώτη μας J. Ioannides στο Plos Medicine με τίτλο"Why Most Published Research Findings Are False" (http://medicine.plosjournals.org/perlserv/?request=get-document&doi=10%2E1371%2Fjournal%2Epmed%2E0020124)
Το αίτημα για ελεύθερη επιστημονική έρευνα είναι μόνιμο καθώς οι αντιφάσεις που παράγονται είναι πρόδηλες ακόμα και στο ευρύ κοινό. Αλλά η επιστήμη ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ.
Θα συμφωνήσω πως ειδικά στο biomedical field οι πανάκριβες συνδρομές έχουν καταντήσει αηδία. Μπορεί στο pubmed.org να έχεις access σε άρθρα γραμμένα ακόμα και σε σουαχίλι αλλά πέρνεις μόνο το abstract. Κατόπιν, θα πρέπει να διαλέξεις ποια άρθρα σε ενδιαφέρουν και να κατευθηνθείς σε μια συμβεβλημένη με τα εκάστοτε περιοδικά επιστημονική βιβλιοθήκη (πανεπιστημιακή ή άλλη).
Είναι πολύ πιο ευχάριστο το κλίμα για φυσική πχ. στο lanl.gov όπου έχεις access σε ολόκληρο το paper έστω και στην μη τελική μορφή του in-print. Δυστυχώς για βιοιατρικά θέματα... «είναι πολλά τα λεφτά, Άρη!»
Θα διαφωνήσω όμως με την άποψη πως η επιστημονική έρευνα είναι φτωχότερη εξαιτίας του peer review. Καταρχήν οι αντικρουώμενες έρευνες δεν είναι κάτι αρνητικό ή ένδειξη νοσηρής επιστημονικής μεθοδολογίας. Διάβολε, ακόμα και εντός του ίδιου team το επόμενο πείραμα μπορεί να αναιρέσει συμπεράσματα του προηγούμενου (ask me about it...). Frustrating ναι, νοσηρό ή οικιοθελώς ψευδές όχι.
Φυσικά υπάρχουν και νοσηρά φαινόμενα, και «χρηματιστηριακή» αντίληψη από επίορκους επιστήμονες. Φαινόμενα που έχουν παρατηρηθεί:
1) Χρηματοδότηση της έρευνας από φαρμακευτική εταιρία, ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΙΔΙΩΤΙΚΌ ΣΥΜΦΩΝΙΤΙΚΟ, που υποχρεώνει το team να δίνει σε αυτή το paper για review και έγκριση πριν το κάνει submit σε οποιοδήποτε περιοδικό. Έτσι τελικά μαθαίνεται μόνο ότι συμφέρει. Φυσικά αν κάποιο άλλο team ενδιαφερθεί για τα αποτελέσματα και επαναλάβει τα πειράματα θα βρει και πράγματα που αρχικά είχαν αποκρυφθεί.
2) cross-publications σε περιοδικά μούφες. Μαζευόμαστε 20 νοματαίοι και φτιάχνουμε 2 περιοδικά. Αρχίζουμε να δημοσιεύουμε οι μέν στους δε με απίστευτη λογοδιάρροια και χωρίς κριτική αφού οι peer-editors είναι τα φιλαράκια μας μέσα στο «κόλπο». Το Midwife Today που επισκέφθηκα πρόσφατα και που χρησιμοποιούν στο 95% οι μεγαλο-επιστήμονες referenced από την lili στα περί τοκετού, δίνει ακριβώς αυτή την εντύπωση. Απέναντι σε αυτή την γυφτιά, το Impact Factor είναι αρκετά καλή απάντηση από μόνο του, καθότι πέρα από τις δημόσιες βιβλιοθήκες που αυτοί οι 20, βάλε και καμιά 50 φίλους, καμία άλλη public συνδρομή δεν θα πάρουν.
3) Sensationalism. Επιστήμονες-πριμαντόνες που έχοντας ούτως ή άλλως χάσει την εκτίμηση του επιστημονικού τους κύκλου, προσπαθούν να ταράξουν τα νερά και να έχουν δημοτικότητα τουλάχιστον στο ευρύ κοινό και να βγούνε στο γυαλί. Χαρακτηριστική περίπτωση εκείνοι οι τρισάθλιοι «ψυχολόγοι» με τους οποίους ασχολήθηκε η constantina στα περί «έξυπνοι άνδρες - κουτές γυναίκες». Είναι βέβαια γραφικοί και κανείς με λίγο μυαλό, ακόμα και χωρίς ειδίκευση στον τομέα τους, δεν θα τους πάρει ποτέ σοβαρά.
Τελικά η πιο επικίνδυνη κατηγορία είναι οι πρώτοι αλλά δεν θα αποτελούσαν απειλή αν οι οργανισμοί ελέγχου φαρμάκων των εκάστοτε κρατών έκαναν την δουλειά τους αντί να τα παίρνουν κάτω από το τραπέζι, με πρώτους και καλύτερους τον αμερικανικό FDA.
Kitasumba έφη:
> Δυστυχώς για βιοιατρικά θέματα...
> «είναι πολλά τα λεφτά, Άρη!»
(Να που και πάλι συμφωνούμε!)
Όσοι διαβάζουμε μόνο κομπιουτερικά, μαθηματικά, φυσική, δεν φαίνεται να πάσχουμε τόσο από το πρόβλημα. Γιατί, αχ γιατί, να συμβαίνει αυτό το φαινόμενο, άραγε;; Αχ καλέ, ναί, γιατί;
Τους υπόλοιπους (όσους δεν τα έχουν βολέψει να τους τροφοδοτεί τζάμπα το πανεπιστήμιό τους) μόνο ένα Napster τους σώνει! :-D
Μή φοβάστε, δεν είναι πειρατία, peer-to-peer file sharing είναι...
Χμ, και μόνο που πρότεινα την ιδέα...!
j95, τί λες;
μετα από κανα χρόνο βγαίνουμε και σε IPO!!!
Pantos ena apo ta kalytera periodika
sto xoro tou Machine Learning (texniti noimosini) an oxi to kalytero einai
free access kai peer reviewed
http://www.jmlr.org
kai xoris pliromes apo sygrafeis etc..
ειναι προφανες οτι ενα επιστημονικο περιοδικο πρεπει να εξασφαλιζει την ποιοτητά του. Και για να το κανει αυτο θελει σοβαρη οργανωση.
Αλλα το παρανοϊκο ειναι, οτι τουλαχιστον σε μας, εμεις γραφουμε δωρεαν τα αρθρα (πληρωνουμε και λιγα λεφτα για να τα υποβαλλουμε προς εξεταση), εμεις κανουμε το peer review εντελως δωρεαν και οι καταραμενοι εκδοτες πουλανε αυτα τα περιοδικα, που εμεις ουσιαστικα φτιαχνουμε, προς 1500 ευρω ετησιως στις βιβλιοθηκες μας!
Υπαρχει και η ερευνα του Τεντ Μπεργκστρομ για το θεμα, που δειχνει οτι τα περιοδικα των Συλλογων (οπως το American Economic Association) ειναι 10 φορες πιο φτηνα απο εκδοτες σαν τον Σπρινγκερ και εξηγει γιατι συμβαινει αυτο και τι λυσεις υπαρχουν.
Δημοσίευση σχολίου